Israil'in işgali altındaki Golan Tepeleri hakkında bilinmesi gerekenler: Tarihi ve stratejik önemi...

Golan Tepeleri, Cumartesi günü Lübnan'ın Hizbullah hareketi ile İsrail güçleri arasındaki çatışmalar ile tekrardan adından söz ettiren son derece stratejik kayalık bir plato olup, İsrail tarafından Suriye'den kısmen ele geçirilmiş bir bölgedir.

1967 Arap-İsrail savaşı sırasında platonun yaklaşık üçte ikisini ele geçirdikten sonra, İsrail 1981'de bölgeyi ilhak etti. Bu hamle, 2019'dan beri Amerika Birleşik Devletleri dışında uluslararası toplum tarafından tanınmamaktadır.

Su kaynakları bakımından zengin olan Golan Tepeleri, kuzey İsrail'in Celile bölgesi ve Celile Denizi'ni gözetler ve Suriye kontrolündeki tarafta Şam'a giden yolu kontrol eder.

- Birçok Kez İlhak Edildi -

Bölgenin İncil'deki İbranice adı olan Golan veya Arapça'da Cevlan, binlerce yıldır imparatorluklar ve yabancı hükümdarlar tarafından arzulanan bir bölge olmuştur.

Bölge Herod, Franklar ve diğerleri tarafından işgal edilmiş ve nihayetinde 1946'da Fransızlardan bağımsızlığını kazanan Suriye'nin bir parçası olmuştur.

Bölgenin büyük bir kısmı, İsrail'in Haziran 9, 1967'de, aşağıdaki İsrail mevzilerini bombalayan Suriye ordusuyla şiddetli çatışmalar sonrasında ele geçirildi.

1973 savaşında İsrail tarafından ele geçirilen yaklaşık 510 kilometrekarelik (neredeyse 200 mil kare) ek bir cep, ertesi yıl bir ateşkes anlaşması çerçevesinde Suriye'ye geri verildi ve 1967'de işgal edilen bölgenin küçük bir kısmı da iade edildi.

1974 anlaşması, silahsızlandırılmış bir tampon bölge oluşturdu ve o zamandan beri bir BM gözlem gücü, Golan Tepeleri'ndeki ateşkes hattını izliyor.

Lübnan ve Ürdün ile de sınırı olan Golan Tepeleri'nin yaklaşık 1,200 kilometrekarelik kısmı, 14 Aralık 1981'de İsrail tarafından ilhak edildi.

İsrail bölgeyi ele geçirdiğinde on binlerce Suriyeli ve Filistinli sakin kaçtı veya sürüldü, ancak bazıları İsrail kontrolündeki kısımda kaldı.

Bugün, yaklaşık 25,000 İsrailli yerleşimci, Şii İslam'ın bir kolunu takip eden yaklaşık 23,000 Dürzi topluluğu üyesiyle birlikte burada yaşıyor.

Golan Dürzileri, büyük ölçüde Suriye kimliği taşırken, İsrail'de vatandaşlık yerine oturma statüsüne sahiptir.

- Su Kaynakları -

Volkanik plato, Banyas gibi önemli su kaynaklarına ev sahipliği yapar ve bu kaynaklar Ürdün Nehri'ni besler.

Kökenini Lübnan'da bulan Hasbani çayı, Golan Tepeleri'nden geçerek Ürdün Nehri'ne dökülür ve Dan çayı da aynı şekilde Ürdün Nehri'ne akar.

1990'larda, İsrail-Suriye barış müzakereleri Golan meselesi üzerinde tıkandı ve Şam, bölgenin Celile Denizi kıyılarına kadar tam olarak geri verilmesini talep etti.

Elma üretimi, Golan Tepeleri'ndeki çiftçiler için önemli bir gelir kaynağıdır, ancak kayalık alanlar tarımsal yetiştiriciliği sınırlamaktadır.

1967 savaşından önceki yıllarda, Golan'daki su kaynakları meselesi İsrail ve Suriye arasında büyük bir gerilim kaynağıydı.

- Çatışma -

İsrail ve Suriye resmen savaş halinde olmaya devam ediyor, ancak ateşkes hattı on yıllar boyunca nispeten sakin kalmıştır.

Lübnan'ın Hizbullah silahlı grubu ve İsrail'in iki bölgesel düşmanı olan İran, Suriye lideri Beşar Esad'ın rejimine yaklaştıkça gerilimler arttı.

Suriye savaşının 2011'de patlak vermesinden bu yana, İsrail kuzey komşusunu yüzlerce kez vurdu, çoğunlukla ordu mevzilerini ve Hizbullah dahil İran destekli savaşçıları hedef aldı.

Ancak Hamas'ın 7 Ekim'de güney İsrail'e saldırması ve Gazze Şeridi'nde devam eden savaşı tetiklemesiyle gerilimler tırmandı.

Hamas'ın müttefiki olan Hizbullah, 8 Ekim'den bu yana İsrail güçleriyle düzenli olarak sınır ötesi ateş alışverişinde bulunmuş ve Golan Tepeleri'ne birkaç kez roket fırlatmıştır.

Lübnan grubu, İsrail'e yönelik saldırılarının Hamas'ı desteklemek amacıyla olduğunu söylüyor.

İsrail, günlük çatışmaların ardından Lübnan sınırı boyunca çoğu kasaba ve köyü tahliye etmişken, Golan bölgesinin sakinleri yerlerinde kalmaya devam etmiştir.